Gwen Teesing, werkzaam bij Topcare-kandidaat Kennemerhart, promoveerde 2 juli jl. op een onderzoek naar handhygiëne in het verpleeghuis. Ze ontwikkelde een interventie en slaagde erin om daarmee de handhygiëne in verpleeghuizen die deelnamen aan het onderzoek aanzienlijk te verbeteren. Hoe deed ze dat? En welk vervolg geeft de sector daaraan? We het vroegen het haar.
De feiten
Wie zich verdiept in het promotieonderzoek van – inmiddels – doctor Gwen Teesing moet eerst door wat onfrisse feiten heen. Slechts 50% van de Nederlanders wast na een toiletbezoek de handen met water en zeep. Verreweg het laagste percentage van alle Europese landen. Het was de uit de VS afkomstige doctor zelf na aankomst in Nederland ook opgevallen: “Tot m’n verbazing kwam ik hier in huizen zonder fonteintje in de toilet. Of mét een fonteintje, maar dan gebruikt als opslag voor wc-papier...”
In de zorgsector is de situatie niet veel beter. Teesing ontdekte dat in verpleeghuizen de naleving van regels met betrekking tot handhygiëne bleef steken op een schamele 12%. “En dat terwijl – mede dankzij Semmelweis - al heel lang bekend is dat handhygiëne van levensbelang is als het gaat om het voorkomen van infectieziekten.”
Multimodale interventie
Teesing deed literatuuronderzoek en kwam tot de ontdekking dat om handhygiëne te verbeteren meerdere strategieën moeten worden gebruikt, gericht op zowel beïnvloeding van beleid als het individuele gedrag van zorgmedewerkers. Met die kennis ontwikkelde ze een praktisch en effectief wapen in de strijd tegen vuile handen: de multimodale interventie HANDSOME.
Voor het onderzoek werden deelnemende verpleeghuizen werden gerandomiseerd in twee groepen: de interventiegroep en de controlegroep. Zorgpersoneel van de verpleeghuizen in de interventiegroep kregen drie verschillende lessen (live) over handhygiëne, toegang tot e-learning, posters en de mogelijkheid deel te nemen aan een fotowedstrijd.
Simpel en helder
Het eerste en misschien wel belangrijkste wapenfeit van Teesing is dat het haar lukte de vijf nogal verfijnde handhygiëneregels van de WHO te vertalen naar een eenvoudig aan te leren slogan: Kamer In, Kamer Uit, Voor Schoon, Na Vies. Teesing: “Het was voor zorgmedewerkers niet altijd duidelijk wanneer ze nu precies de handen moeten wassen. Terwijl goede handhygiëne daar nu juist mee begint. De slogan die wij hebben bedacht is gewoon heel simpel en helder. En dat blijkt te werken. Daar ben ik echt heel blij mee!”
Resultaten
Het onderzoek werd uitgevoerd in 80 verpleeghuizen. Uiteindelijk slaagde ze er in om de handhygiëne van zorgmedewerkers aanzienlijk te verbeteren. De naleving van de handhygiëneregels steeg in alle deelnemende verpleeghuizen, maar de toename in de interventiegroep was significant hoger dan in de controlegroep: namelijk van 12% naar 36% in de interventiegroep, tegen een stijging 13% naar 21% in de controlegroep.
Integrale aanpak
De interventie heeft niet geleid tot een zichtbare afname van het aantal infectieziektegevallen in de deelnemende verpleeghuizen. Teesing: “Het is goed mogelijk dat een nóg betere handhygiëne nodig is om een effect te zien op de incidentie van infectieziekten.” Hoe dat bereikt kan worden? “De interventie is alleen gericht op helpenden, verzorgenden en verpleegkundigen. Wellicht zou het betrekken van al het personeel met cliëntcontact wél tot een aanzienlijke afname leiden. Ook kan het zijn dat er een meer integrale aanpak van hygiëne nodig is om een statistisch significante daling in infecties te bereiken.”
Vervolg
Al is met de promotieplechtigheid het hygiënehoofdstuk voor Teesing nog niet is afgesloten - bij haar huidige werkgever, Kennermerhart, blijft ze zich in elk geval bezig houden met infectiepreventie – toch hoopt ze dat het veld het stokje nu overneemt. Dat ziet ze trouwens ook gebeuren: “De e-learning van HANDSOME is al meer dan 8.000 keer afgerond en wordt momenteel vertaald naar gebarentaal.”
Ook voor Topcare is er wat Teesing betreft werk aan de winkel: “Het zou fantastisch zijn als een Topcare-instelling zich helemaal specialiseert in infectiepreventie. Het thema is de afgelopen tijd alleen maar urgenter en relevanter geworden.”
Dr. Gwen Teesing is werkzaam als projectleider Topcare bij Kennemerhart en als senior pogrammamanager Health Technology Assessment bij ZonMw.
Wil je in jouw zorginstelling aan de slag met het verbeteren van handhygiëne? Het complete lespakket HANDSOME is te downloaden op de site voor Zorg voor beter: https://www.zorgvoorbeter.nl/hygiene/handhygiene-verbeteren-verpleeghuis. De e-learning is beschikbaar op: https://www.free-learning.nl/modules/handhygiene/start.html