Binnen de Nederlandse zorg is de geriatrische revalidatie zorg (GRZ) een relatief nieuw vakgebied, dat grote (technische) ontwikkelingen doormaakt. Op de praktijk- en wetenschapsmiddag van Topcare op 26 maart werd een aantal van die ontwikkelingen belicht in diverse workshops. Welke (technische) trends spelen er in de GRZ, en wat kunnen die zorgprofessionals opleveren?
Goal setting
Wie zorg verleent, moet bepaalde doelen stellen en die ook in het oog houden. Deze manier van goal setting zorgt er namelijk voor dat de behoeften van de cliënt zo goed mogelijk gewaarborgd zijn tijdens de revalidatie. Tenminste, dat wordt vaak aangenomen. Maar is het ook waar? Dat was de hoofdvraag tijdens de workshop ‘goal setting’, gegeven door Ewout Smit, specialist ouderengeneeskunde verbonden aan het Amsterdam Universitaire Centre, en Lizette Wattel, bewegingswetenschapper en coördinator van het UNO-VUmc.
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het lastig is om op een goede en heldere manier doelen te stellen bij geriatrische revalidatie patiënten. Uit een recente systematische review, die door de presentatoren is uitgevoerd, blijkt dat er daarom geen toegevoegde waarde is om goal setting met een meetinstrument of een gestructureerde manier uit te voeren. Maar ondanks de afwezigheid van een effect op fysiek functioneren, kwaliteit van leven en revalidatieduur, lijkt iedereen er toch wel van overtuigd dat goal setting nog steeds erg belangrijk is voor de patiënt. Vandaar dat de thema-groep revalidatie van het UNO-VUmc aan de slag is gegaan met de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek, en dit vertaald heeft naar de praktijk. De nieuwe methode werd gepresenteerd tijdens de workshop.
Groepstherapie
Revalidatiecentrum Vivium Naarderheem is sinds kort gestart met groepstherapie voor longpatiënten. Dit is voor de cliënten vaak prettig, maar ook voor de zorgverleners. Astrid Beckers, specialist ouderengeneeskunde bij Naarderheem, vertelt dat zij en haar collega’s in speciale themabijeenkomsten overleggen welke onderdelen van revalidatie wel en niet geschikt zijn voor groepstherapie. Door deze overleggen leren ze veel van elkaar, en kunnen ze de zorg verbeteren. Wat raadt ze collega-zorgcentra aan, die ook hun zorgverlening willen verbeteren op basis van groepstherapieën?
‘Zorg ervoor dat de overleggen geen individuele behandelplanbesprekingen worden’, raadt Astrid aan. ‘Fysiotherapeuten, logopedisten en alle andere zorgverleners weten wat hun vak kan toevoegen aan de zorg voor longpatiënten. De overleggen moeten zo breed zijn dat iedereen zich erin kan herkennen, en er gezamenlijk commitment is.’ Het gaat er puur om dat je met elkaar deelt wat je ziet gebeuren in de groepstherapieën, vertelt Astrid. ‘Zo hebben we een karaoke-apparaat, waarmee cliënten enthousiast meezongen met Ademnood. Ze hebben, zonder benauwdheid, prachtig gezongen! We hebben geleerd dat cliëntcontact voor longpatiënten heel belangrijk is. Cliënten zouden ook gezamenlijk kunnen eten.’
Naarderheem geeft nu vier keer per week groepstherapie. Astrid: ‘Mensen laten groepstherapie nooit schieten. Er gebeuren hele andere dingen dan in individuele therapie, en daar leren wij veel van.’
Cliënttevredenheid
Hoe meet je het beste de cliënttevredenheid? GZ psycholoog Hans van Willenswaard en manager GRZ Gerda Brink-Graber van Zonnehuisgroep Amstelland doen continu onderzoek naar de tevredenheid van hun cliënten. Daarbij gebruiken ze verschillende methoden: QDNA, CQ-index, nabel-interviews, klantgesprekken en patiënt-interviews.
Als mensen eenmaal thuis zijn, hebben de onderzoekers een nabel-methode ontwikkeld. Hoe is het gegaan, was het thuiskomen een zachte landing? Hans: ‘De vragen zijn heel gedetailleerd. Voor huisartsen in de omgeving hebben we laatst een symposium georganiseerd, omdat er wel eens misverstanden zijn rond revalidatie. Zij denken bijvoorbeeld dat mensen veel te snel naar huis worden gestuurd.’
Sensoren
Draagt onderzoek met sensoren bij aan het revalidatieproces? Wel volgens Shanna Maas en Marisa Vaz (ergotherapeuten bij de Zorgcirkel), Kirsten Rous (ergotherapeut bij Omring) en Margriet Pol (senioronderzoeker HvA), die onlangs op dit onderwerp promoveerde. Zij lieten cliënten in een pilot rondlopen met een kastje met daarin een sensor, die hun fysieke gedrag bijhield. Op een tablet of computer konden de revalidanten, samen met hun therapeut, de sensordata bekijken. Die informatie kunnen therapeuten gebruiken bij het afstemmen van het revalidatieplan en het ondersteunen van het dagelijks functioneren van hun revalidant. Margriet: ‘We gaan toe naar meer ambulante revalidatie. We willen onderzoeken hoe je de begeleiding zo kunt inrichten dat de revalidant zo gemakkelijk mogelijk revalideert.’
Door sensoren te gebruiken, worden cliënten zich meer bewust van hun eigen revalidatieproces. Shanna: ‘We hebben wel mensen gezien die door de data uit de sensor beseften dat ze ‘s avonds nog even een rondje moesten lopen. Een meneer kwam daarbij iedere week een stukje verder. Een paar meter maar, maar het maakte wel dat hij persé een bepaald punt wilde bereiken. Die sensor maakte heel inzichtelijk wat hij al deed en nog wilde doen.’
Een sensor is niet alleen technologie, leggen de onderzoekers uit. ‘De combinatie van de sensor en met iemand in gesprek gaan, draagt bij aan de revalidatie: doelen waar iemand naartoe wil werken thuis, wat voor hem of haar belangrijk is. Door te beeldbellen, of een telefonisch consult, kun je het traject vervolgens afbouwen.’ Het gebruik van ‘sensoren en coaching’ bij de geriatrische revalidatie wordt momenteel vervolgd, zodat meer zorgorganisaties met geriatrische revalidatie hiervan gebruik kunnen maken. De ‘sensor en coaching’ kan ook worden ingezet bij de geriatrische revalidatie van mensen met (matige) cognitieve problemen.
Beeldschermtechnologie
Sinds een aantal jaren wordt beeldschermtechnologie in de vorm van tablets op de kamers van revalidanten ingezet, om de revalidatie van cliënten in Topaz Revitel te verbeteren. Maarten Wirtz, fysiotherapeut en projectbegeleider, vertelt tijdens een workshop over zijn ervaringen.
Momenteel wordt er gebruik gemaakt van twee modules: informatie-oefening en ontspanning. Het doel van die modules is om de communicatie te verbeteren, cliënten de juiste informatie te kunnen aanbieden over hun revalidatie en meer aan te zetten tot (zelf)oefening. Ook ontwikkelt Topaz een gespecificeerd verpleegoproep-systeem, om de zorg nog beter te kunnen inrichten voor zowel de cliënt als de zorgverleners. Door een zorgoproep te kunnen specificeren, wordt de prioritering beter. Daarnaast krijgt de cliënt meer eigen regie.