Onlangs werd Altant Markenhof – sinds vier jaar Topcare-centrum – opnieuw bezocht door de Visitatiecommissie voor de Ontwikkelvisitatie. Maar Markenhofs dagbesteding was volgens teamleider Hennie ten Tije al sinds begin jaren ’90 “Topcare-waardig”. ‘Al sinds de start van het Dag Activiteiten Centrum (DAC) deden we waar Topcare voor staat: je volledig verdiepen in wat een cliënt wil.’
Ten Tije geeft leiding aan zestien medewerkers en werkt zelf ruim 28 jaar bij het DAC van Atlant. Mensen met het syndroom van Korsakov, chronische psychiatrie met verpleeghuiszorg en de ziekte Huntington, vinden hier in verschillende werkplaatsen een zinvolle dagbesteding. Ook cliënten uit omringende verzorgingshuizen, zoals mensen met dementie, komen naar de werkplaatsen. Ze kunnen er – op verschillende niveaus – oudpapier, oud ijzer en GVT ophalen, maar ook fietsen onderhouden, repareren of hout bewerken.
De houtbewerkingsplaats staat vol machines waarmee de bewoners houten poppetjes, maar ook complete tuinsets maken. Willen ze liever buiten werken, dan is er een tuinkas om groenten te kweken. Die kunnen de cliënten zelf verkopen. ‘Per dag zijn er in de werkplaatsen negentig cliënten actief, die zelf verantwoordelijk zijn voor het reilen en zeilen. Klanten zijn bijvoorbeeld bedrijven uit de omgeving.’
Waarom is Alant een Topcare-centrum geworden?
‘In 1990 zetten we een eerste stap in het opzetten van een dagbesteding. We waren toen al een Topcare-organisatie avant la lettre. De insteek was om de cliënten met Korsakov op een positieve manier te activeren, in plaats van ze de hele dag koffie te laten drinken en sigaretten te laten roken. Daarbij wilden we dat de dagbesteding ook zelfredzaam was. We deden dus meteen al waar Topcare voor staat: we verdiepten ons in wat de cliënt zelf wil en nodig heeft.’ Heb je dit concept eenmaal opgezet, dan moet je vervolgens blijven investeren, vertelt Ten Tije. ‘Je probeert verder te komen met een cliënt, door goed naar hem of haar te luisteren. Een goede dagbesteding heeft een positief effect op de zorg. Dat wil zeggen: er wordt minder beroep gedaan op de zorg.’
‘Acht jaar geleden zijn we de toetreding tot Topcare gestart. Omdat we ons afvroegen of wij “Topcare-waardig” waren, maar ook hoe de gang van zaken binnen onze organisatie ervoor stond en hoe het leerklimaat was. Door een Topcare-centrum te worden, hebben we antwoord op deze vragen gevonden en hebben we ook weer veel bijgeleerd.’
Wat is het effect van de dagbesteding op de cliënten?
‘Het is heel belangrijk dat de cliënten doen waar ze zin in hebben, of waar ze goed in zijn. Om hier achter te komen, gaan we met ze in gesprek. We praten dus niet óver onze cliënten, maar mét ze. Het is mooi om te zien hoe de cliënten genieten van het zelfstandig – soms onder begeleiding – zagen, sleutelen, vormen, tuinieren. Het is helemaal niet erg als ze aan het einde van de dag moe zijn, als ze maar tevreden zijn. Veel instellingen zetten dagbesteding als laatste redmiddel in. Maar bij Atlant is de insteek juist dat je cliënten zoveel mogelijk activeert, waardoor ze minder eenzaam zijn, sociale contacten opdoen en zich betrokken voelen bij hun werk. Het geeft een doel in hun leven, waardoor ze minder zorgbehoefte hebben.’
Heb je tips voor Topcare en andere organisaties?
‘Als je start met het opzetten van een dagbesteding zoals die van ons, zorg dan dat de hele organisatie het idee steunt. Het opzetten kan alleen maar goed gebeuren als iedereen volledig achter het concept staat, dus ook de directie. Verder is dagbesteding meer dan kleurplaten op tafel leggen: geef medewerkers verantwoordelijkheid zodat zij kunnen doen wat nodig is. In een aantal gevallen moet je risico’s overwegen, zoals cliënten laten werken met machines. Medewerkers moeten dus kunnen inschatten of een cliënt bepaald werk aankan, om ongelukken te voorkomen. Geef vertrouwen aan de medewerkers, zij geven dit vertrouwen weer door aan de cliënten. Laat cliënten ook zaken zelf uitzoeken, zoals de eigen veiligheidskleding. Je probeert om samen met de cliënt te kijken naar zijn of haar doel om ’s ochtends uit bed te komen. Samen met de cliënt blijf je zoeken naar de volgende stap die hij of zij nodig heeft.’
Onlangs gaf Ten Tije samen met Topcare-directeur David Engelhard een combinatiepresentatie tijdens de landelijke bijeenkomst Waardigheid en Trots. ‘Dit was een goede samenwerking tussen Atlant en Topcare’, vindt hij. ‘Theorie en praktijk kwamen hier mooi in samen.’
Zien hoe het eraan toegaat op het DAC van Atlant? Bekijk dan dit filmpje